معاون آموزش سازمان فنی و حرفه ای کشور گفت: سالانه 1.5 میلیون نفر در مراکز آموزش فنی و حرفه ای کشور در رشته های مختلف آموزش ها و مهارت ها را فرامی گیرند، پیش بینی ما این است که تنها 30 درصد آموزش دیدگان جذب بازار کار می شوند.
به گزارش خبرگزاری فارس از کاشمر، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای که نقش مهمی در افزایش اشتغال، تشکیل سرمایه انسانی باتربیت نیروهای ماهر موردنیاز بازار، بهبود فضای کسب‌وکار و استفاده بهینه از فرصت‌ها دارد عامل رشد و توسعه اقتصادی و حل معضل بیکاری دارد، شرکت‌کنندگان در دوره‌های مختلف آموزشی در این مراکز در مدت‌زمان کوتاهی با استفاده از آموزش‌های علمی و صرف تجربه عملی حرفه مورد نظر را فرامی‌گیرند و در صورتی که این آموزش و یادگیری بر اساس نیاز جامعه باشد جذب بازار می‌شود، در این راه سازمان فنی و حرفه‌ای کشور به دنبال این است با نیازسنجی منطقه‌ای بتواند گام‌های اساسی درزمینه آموزش و مهارت آموزشی افراد بیکار در شهرستان‌های مختلف متناسب با نیاز آن بردارد.
در ادامه مشروح گفت‌وگوی سیدعلی موسوی را با خبرنگار فارس می‌خوانید.
فارس: سازمان فنی و حرفه‌ای برای توسعه و تبیین آموزش و مهارت‌آموزی چه برنامه‌ای در دستور کار دارد؟
کاری که در حال حاضر در دست اقدام است و همواره به‌شدت پیگیری آن هستیم، این است که آموزش‌ها را دقیقاً منطبق بر نیاز بازار ارائه کنیم، بنابراین به‌عنوان اولین استراتژی تلاش می‌کنیم آموزش را منطبق بر نیاز بازار کار و مبتنی بر سفارش انجام دهیم و طی هماهنگی با صاحبان مشاغل و کسانی که نیروی کار نیاز دارند نیروی مورد نیاز آن‌ها را آموزش دهیم، در شرایطی هم که نتوانیم نیازهای آنان را در بخش دولتی تأمین کنیم با بهره‌گیری از الگوهای مختلف مهارت آموزشی نظری آموزش در محیط واقعی کار، انجام طرح‌های کارورزی برای دانش‌آموختگان دانشگاهی یا آموزش در مراکز جوار کارخانه و نیز به‌کارگیری از ظرفیت‌های بخش خصوصی این وظیفه را انجام می‌دهیم.
فارس: در حال حاضر چه تعداد مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای در کشور فعال است؟
سازمان فنی و حرفه‌ای کشور با داشتن 700 مرکز ثابت و شعبه شهری به انضمام گروه‌های سیار و حدود 10 هزار آموزشگاه آزاد فعال در رشته‌های مختلف سالانه به یک‌میلیون و 500 هزار نفر آموزش‌های فنی و حرفه‌ای ارائه می‌کند.
فارس: در حوزه آموزش، از توان و استعداد سایر دستگاه‌ها نیز استفاده می‌کنید؟
در راستای ارائه آموزش مبتنی بر نیاز جامعه و سفارش صاحبان مشاغل با بیش از 70 دستگاه دولتی و خصوصی تفاهم‌نامه همکاری امضا کردیم و در این راستا تلاش می‌کنیم با خروج از عرضه محور آموزش، بر اساس نیاز صاحبان مشاغل آموزش‌ها را ارائه کنیم و به‌طور مستقیم از نگاه اقتصادی آموزش به دنبال این مهم هستیم که اگر قرار است مبلغی در فنی و حرفه‌ای هزینه شود آن مبلغ به‌طور مستقیم به جیب صاحبان مشاغل برگردد.
فارس: در حوزه رویکرد اقتصادی به موضوع آموزش، آیا نیازسنجی انجام‌شده است؟
ما فقط بررسی می‌کنیم صاحبان مشاغل در شهرستان‌ها چه کسانی هستند؟ یا پیشرانان تکنولوژی و فناوری چه کسانی هستند؟ بنابراین درصدد هستیم با شناسایی این افراد، این تکنیک را در فنی و حرفه‌ای راه بیاندازیم و ببینیم که به‌عنوان مثال در کاشمر که بخش عمده‌ای از جمعیت آن در بخش کشاورزی فعالیت دارند، عمدتاً به چه آموزش‌هایی نیاز دارند و یا این‌که جهاد کشاورزی به‌عنوان متولی این حوزه بر ضرورت کدام آموزش‌ها تأکید دارد تا ما نیز همان آموزش‌ها را ارائه دهیم، ما قصد داریم در بخش اجرا خودمان را قوی کنیم با مشارکت صاحبان مشاغل به این برآورد دست‌یابیم که باید چه رشته‌ها و برای چه تعداد نفر زمینه آموزش آن را فراهم کنیم و در ادامه نیز با هماهنگی صاحب شغل محتوا و سرفصل‌های آموزشی آن را نیز تدوین کنیم.
فارس: نیازسنجی‌ها بر اساس چه ملاک‌ها و شرایطی انجام می‌شود؟
نیازسنجی در حقیقت دارای سه بعد است که متأسفانه دو بعد آن در کشور ما به فراموشی سپرده‌شده است و تنها یک بعد طراحی محتوا اجرا می‌شود و این‌یک شیوه غلط است، برآورد نیروی کار، در چه حرفه‌ای آموزش ارائه کنیم و تعیین محتوای شغل و حرفه سه بعد اصلی در نیازسنجی است و در این راستا موظفیم با کمک و مشارکت صاحبان مشاغل آن را احصا کنیم.
فارس: برای ایجاد و حرفه جدید در منطقه چه برنامه‌ای دارید؟
با کمیته امداد و جهاد کشاورزی تفاهم‌نامه همکاری داریم و به دنبال این مهم هستیم که با ارزیابی ضرورت‌های اصلی در حوزه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای برای دانش‌آموزان در حال تحصیل در دبیرستان‌های کار و دانش ضرورت آموزش را مد نظر قرار دهیم، با آموزش‌های شهروندی ضرورت اجتماعی بودن آن پیگیری کنیم، با ارائه آموزش‌های مورد نیاز زمینه جذب مستقیم افراد در بازار کار فراهم شود با کاهش نرخ بیکاری ضرورت اقتصادی آن را هدف‌گذاری کردیم و در ضرورتی دیگر تکنولوژی و پیشرفت را موردتوجه قراردادیم، بنابراین اجرایی و عملیاتی شدن همه مدل‌های توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در گرو همراهی، مشارکت و ارتباط صاحبان مشاغل با مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای است، در خصوص ایجاد رشته و حرفه جدید نیز باید موضوع در شورای گسترش در سطح استان و کشور تصمیم‌گیری شود.
فارس: با توجه به نیاز منطقه به ایجاد صنایع تبدیلی در حوزه کشاورزی، فنی و حرفه‌ای چه برنامه‌ای دارید؟
در ایران نسبت به سایر کشورهای دنیا آموزش‌های فنی و حرفه‌ای غیر رسمی بیشترین سرمایه‌گذاری را انجام داده است، هدف ما این است اگر واقعاً در این شهرستان قرار برای اجرای برنامه توسعه‌ای و راه‌اندازی کارگاه‌های جدید باشد، قطعاً این آموزش‌ها را با مشارکت بخش خصوصی ارائه خواهیم کرد و در این راستا با در اختیار گذاشتن فضا و تأمین مربی مورد نیاز از بخش خصوصی حمایت می‌کنیم، چراکه علاقه‌مندیم این توسعه توسط بخش خصوصی و بر اساس استانداردها و پشتیبانی‌های لازم از سوی فنی و حرفه‌ای باشد و از این طریق مدل آموزشی را به سمت مدل اقتصادی هدایت کنیم و از مدل عرضه محور فاصله بگیریم، به‌عنوان‌مثال در زبرخان نیشابور یک مرکز تخصصی صنایع غذایی و بسته‌بندی داریم و سالیان سال است که با داشتن اعتبار، تجهیزات و مربی به‌صورت عرضه محور آموزش می‌دهیم ولی دیگر این مدل‌های توسعه‌ای جواب نمی‌دهد به همین جهت باید به سمت مدل‌های اقتصادی حرکت کنیم. بنابراین اگر بخواهیم در منطقه کاشمر فرآوری کشمش را آموزش دهیم باید با مشارکت بخش خصوصی این کارگاه را راه‌اندازی کنیم تا بخش خصوصی به جهت سرمایه‌گذاری که قرار است انجام دهد امکان‌سنجی را انجام می‌دهد که آیا واقعاً این شهر نیاز به این رشته دارد یا خیر؟ چراکه اگر بخواهیم این مهم را دولتی انجام دهیم و بدون توجه به امکان‌سنجی کارگاهی را راه‌اندازی و آموزش‌های آن را ارائه دهیم بعد از یک سال متوجه خواهیم شد افرادی که آموزش‌ها را فراگرفتند جذب بازار کار نشدند.
فارس: چه پیشنهاد و راهکاری برای کمک به تأمین سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی کاشمر دارید؟
عمدتاً سرمایه‌گذاری‌ها به سه شیوه منابع انسانی، جاری و ثابت انجام می‌شود. در این راستا زمانی که قرار است یک تکنولوژی جدیدی که تاکنون در منطقه وجود نداشته را آموزش دهیم دولت سرمایه‌گذاری می‌کند اما زمانی که برخی مشاغل وجود دارد و تنها باید در توسعه و گسترش آن اقدام کرد در موضوع آموزش ورود پیدا می‌کنیم. بنابراین اگر در شهرستانی هیچ‌گونه کارگاه و صنایع تبدیلی و امکاناتی وجود نداشته باشد حتماً کارگاه را راه‌اندازی می‌کنیم. اما مدلی که همه کشورها آن را دنبال می‌کنند این است که صاحب شغل، فناوری و تکنولوژی را در مقیاس کوچک وارد می‌کند و فنی و حرفه‌ای آموزش‌های لازم در خصوص آن تکنولوژی را ارائه می‌دهد. اما از این‌که ما بیاییم استنباط کنیم که فرآوری زعفران در این شهرستان خوب است و کارگاه و مرکزی تجهیز و فعال کنیم و هر دوره تعداد افراد زیادی را آموزش دهیم و امکان جذب و به‌کارگیری آنان وجود نداشته باشد، سخت است. مدل‌های دیگری هم وجود دارد که با حمایت دستگاه‌های حمایت‌کننده مثل کمیته امداد، بهزیستی، جهاد کشاورزی در کنار هم یک‌رشته‌ای را آموزش دهیم که مطمئن باشیم به نتیجه‌ی مطلوب که همان جذب بازار کار شدن نیروهای آموزش داده است دست‌یابیم. در حوزه تجهیزات و امکانات اگر اعتبار موردنیاز را نداشته باشیم این پتانسیل راداریم که از شهرستان‌های دیگر ملزومات لازم را منتقل کنیم . به همین جهت با توجه به این‌که زبرخان اشباع‌شده است پیشنهادم این است که مرکز صنایع تبدیلی آن را به‌طور کامل به کاشمر منتقل کنید و درصورتی‌که موفق بود نسبت به توسعه و گسترش آن نیز اقدام کنیم.
فارس: تبدیل وضعیت مربیان حق‌التدریس خللی در حوزه آموزش ایجاد نمی‌کند؟
ما یک تعریفی از مربی داریم و آن این است که مربی فردی است که نصفی از وقتش در بازار کار و نیمی دیگر را در محیط آموزشی سپری می‌کند. در حال حاضر از این‌که مربی رسمی نداشته باشیم برای سازمان چالشی نیست. اما از آن‌طرف مربیان باتجربه‌ای داریم که در بحث تبدیل وضعیت چارت خالی نداریم و از دستگاه‌های اجرایی در سطح شهرستان که چارت خالی دارند در اختیار ما قرار دهند تا با استفاده از چارت آن‌ها مربی تبدیل وضعیت را برای آموزش استخدام کنیم. از طرفی دیگر اگر این اتفاق نیفتد دست سازمان بسته نیست و با عدم تبدیل وضعیت یک مربی سیستم تعطیل نمی‌شود و ما می‌توانیم از طریق خرید خدمت‌کردن از استادکاران و متخصصین بازار کار جریان آموزش را ادامه دهیم. با توجه به این‌که ماهیت آموزش ما غیر رسمی است، الگوهای مختلفی درزمینهٔ مهارت‌آموزی و تأمین مربی وجود دارد، چراکه سیستم آموزشی ما با آموزش و پرورش و مراکز دانشگاهی متفاوت است در آموزش‌های غیررسمی فردی با داشتن فوق دیپلم و مهارت به افرادی که دارای مدرک تحصیلی بالاتری هستند آموزش دهد. به همین دلیل درزمینهٔ جذب مربی با مدل‌های مختلف مشکلی نداریم.
فارس: مهم‌ترین چالش فراروی سازمان فنی و حرفه‌ای کشور چیست؟
در حال حاضر عدم هماهنگی و همگرایی بخش‌های مختلف دولتی مهم‌ترین چالشی است که در حوزه فنی و حرفه‌ای مشاهده می‌شود. ما تاکنون تفاهم‌نامه‌های متعددی با 70 دستگاه اجرایی که عمدتاً دولتی هستند امضا کردیم تا از این طریق افراد بیکار را در مراکز آموزش و جذب بازار کار شوند. اگرچه تاکنون با برخی دستگاه‌ها مانند کمیته امداد، جهاد کشاورزی و صنایع‌دستی به توافق رسیده‌ایم اما با گردشگری به توافق نرسیده‌ایم، مهم‌ترین مشکل این حوزه عدم هماهنگی با نهادهایی است که در آموزش غیررسمی فعالیت دارند. درصورتی‌که این هماهنگی ایجاد شود دستاوردها و نتایج خوبی به دنبال خواهد شد اما این در حالی است که در برخی از این دستگاه‌ها متأسفانه همکاری و هماهنگی لازم با ما وجود ندارد و این در شرایطی اتفاق می‌افتد که گواهینامه مهارت که دارای کد بین‌المللی است در کشورهای دیگر آن را می‌پذیرند اما در همین شهر مدارک آی سی دی ال آموزشگاه‌های مجوز دار فنی و حرفه‌ای را قبول ندارند و در مقابل با مؤسسات آموزشی غیر مجاز قرارداد امضا می‌کنند که این مهم‌ترین دغدغه و چالش ماست که باید فرهنگ‌سازی شود. چالش دیگر در این حوزه، دیدگاه و نگاه ضعیف مدیران ارشد استانی نسبت به آموزش‌های مهارتی است و همواره فکر می‌کنند که آموزش‌های فنی و حرفه‌ای مثل آموزش در هنرستان‌ها و آموزشکده‌های فنی و مهندسی است و این در حالی است آموزش فنی و حرفه‌ای که زیرمجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است ارائه آموزش به افراد بیکار و رفتن آن‌ها به بازار کار و دیگری ارائه آموزش به شاغلین در جهت ارتقای مهارت و تکمیل مهارت را به‌عنوان 2 وظیفه اصلی پی گیری و دنبال می‌کند و در کنار این دو وظیفه، آموزش درزمینهٔ دانش‌آموزان کاردانش، دانشجویان، سربازان، زندانیان، روستائیان و عشایر را انجام می‌دهد.
فارس: سالانه چه تعداد از فراگیران آموزش‌های فنی و حرفه‌ای جذب بازار می‌شوند؟
افرادی که برای دریافت آموزش‌های فنی و حرفه‌ای به مراکز ما مراجعه می‌کنند از گروه‌های متعددی هستند و با توجه به این‌که گروهی دانش‌آموز، عده‌ای دانشجو و برخی سرباز و مددجویان زندان هستند این امکان وجود ندارد که اعلام کنیم تمامی افرادی که در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای حرفه و مهارت‌آموزی می‌کنند جذب بازار کار می‌شوند اما درمجموع 30 درصد آموزش دیدگان به‌صورت مرتبط یا غیر مرتبط جذب بازار کار می‌شوند.
فارس: چه وعده‌ای برای مردم کاشمر دارید؟
قولی نمی‌دهم اما از تمام فعالان اقتصادی، صاحبان مشاغل،کاریابی‌ها، مسئولان دستگاه‌هایی شهرستان که در حوزه اشتغال وظیفه‌ای بر عهده‌دارند یک خواهش دارم که هر طرح و پروژه‌ای که نیاز به منابع و نیروی انسانی دارد را به فنی و حرفه‌ای اعلام کنند تا مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای کاشمر بر اساس نیاز آن‌ها نیرو تربیت کند و با یک مدل تضمین کیفیت افراد را تحویل دهد. اگرچه تغییر سیستم آموزش و تربیت نیرو بر اساس نیاز جامعه و بازار، کاری سخت و نیازمند مربی، تجهیزات به‌روز و مستلزم هزینه‌های زیادی است ولی ما رویکرد کاری را در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای عوض می‌کنیم و با هماهنگی ادارات و دستگاه‌ها به سمتی حرکت می‌کنیم تا مردم به اهمیت فنی و حرفه‌ای واقف شوند چراکه معتقدیم یکی از فضاهایی که می‌تواند نرخ بیکاری را پایین آورد، مراکز فنی و حرفه است .
